Saturday, June 21, 2014

Эрлийз цариг

                                Эрлийз цариг
Оршил
Саяхан зурагтын суваг сольж суугаад санаандгүй нэгэн сонин кино үзэв. Бараг л зөгнөлт кино шахуу энэ нэвтрүүлэгийг Hero Entertainment хэмээх студи бүтээж УИХ-н гишүүн Х.Баттулга санхүүжүүлсэн бололтой. Киноны нэр нь “100 чухал сэдэв”. Киноны гол санаа нь товчхондоо Монголыг хятадын түрэмгийлэлээс аврахын тулд  Монгол нутаг дээр хятадын хэрэгцээнд зориулан хүнд үйлдвэр бүтээн босгох, үүний тулд хятадын бус царигтай төмөр зам барих тухай юм байна. Кинонд та биднийг жаргаахаар чичрэн дайрч байгаа хэдэн “эх оронч”-оос гадна Монголыг хятадад аваачиж тушаах гээд байгаа хэдэн “эрлийз” гарах  ажээ.

Яг үнэндээ бол хэдэн хүн өөрийхөө мөнгөөр лааны тухай кино хийнэ үү, луувангийн тухай кино хийнэ үү надад огт падгүй хэрэг л дээ. Би л хувьдаа Hero-гийн Баатар хэмээх залуу киноныхоо орлогоор, мөн Х.Баттулга хэмээх тэрбумтан өөрийнхөө мөнгөөр санхүүжүүлээд өргөн төмөр зам, шилжүүлэн ачих байгууламж, аж үйлдвэрийн цогцолбор зэргийг барьж тэрбумын хөрөнгөө арав хорь дахин өсгөх хүсэлтэй байгаа бол хоёр гараа өргөөд  дэмжихэд бэлэн бөгөөд эдгээр risk taker-үүдийг үе удмаараа бахархан сайшаахад ч бас бэлэн байна. 

Гэтэл тэд арай л өөр санхүүжилтийн эх үүсвэртэй бүтээн байгуулалтын тухай хувийнхаа бизнесийн төлөвлөгөө шиг яриад байгааг би анзаарч орхилоо. Та ч бас анзаарсан байх гэж бодож байна. Эдгээр Баттулга нар тэр яриад, хүсээд байгаа бүтээн байгуулалтаа та бидний татварын мөнгөөр,  бидний үр хүүхдийг гадаадын банкны зээлийн өрөнд унагааж байж барих тухай тун тоглосон шинжгүй яриад эхлэдэг юм байна. Юу болоод байна аа?  Биднийг өрөнд унагааж жаргаах тухай яриа байж таарах уу?

Кинонд яригдсан шальдар бульдар эрлийз асуудлууд, кинонд тоглосон шалих шалихгүй гео салбадай нарын сэдвийг тоож хөндөөд ч яахав орхичихъё. Хаашдаа цахим сүлжээгээр дүүрэн энэ тухай хэрүүл явж байна. Гол асуудлаа хөндье.
За бас тэр мөнгө төгрөг, өр зээл ч дүүрч. Хаашдаа дээдэс маань биднийгээ тонож сураагүй, бид тонуулж дасаагүй юм шиг онгонтоод ч яахав. Бас л орхичихъё. Харин Х.Баттулгын яриад байгаа зүйлс биелэлээ олсон тохиолдолд яах тухай нэг өнгөц  фантаазлан төсөөлөх хүсэл надад байна. Таньд ч бас тийм хүсэл төрж магадгүй юм.

БАМ - 2
10-аад жилийн өмнө Монголд асар их баялаг олдсон, тэр баялагийг нь борлуулах зах зээл нь Монголоос 100-хан метрийн зайд буюу хилийн тусгаарлах “зогон”-ы нөгөө талд байгаа нь тодорхой болсноор олон жил дуншсан уул уурхайн бум жинхнээсээ эхэлж билээ. Ордуудаа нээлээ, олзонд шунасан хөрөнгө оруулагчдыг ч урхиллаа, олборлолтоо ч эхэллээ. Гурав дахь хөршийн боломж ч өргөнөөр нээгдэж манай тусгаар тогтнол 2-хон хөршөөсөө хамааралтай байдаг цаг улирав л гэж үнэхээр бодогдож ирж байлаа. Олсоноо хил давуулаад шидэхэд л урдаас ууттай мөнгө давуулаад л шидэх эдийн засгийн таатай гадаад орчин дэлхий дээр 2012 он хүртэл үргэлжилж билээ. Монголчуудын зарим нь энэхүү таатай орчинд зоригжин бизнес эрсдэлээ өөртөө үүрч уурхайн бүтээгдхүүн тээвэрлэн хил хүргэх төмөр замыг ч барьж эхлүүлж байсан нь саяхан.  Гэвч асуудал тэгэсгээд зогслоо. Бид олборлосон баялагаа хил дээрээ яаж хүргэх талаар маргалдсаар, мэтгэлцсээр, цэцэрхсээр, хийрхсээр бараг л баялагаасаа ч илүү үнэтэй ховор цаг хугацаагаа хийсгэн алдаж орхив. Олзонд шунасан хөрөнгө оруулагчид маань ч дайжаад арилав. Ойрхон байрлалд маань олзуурхсан худалдан авагчид ч алсын Австралитай сүжрээд явчив. Ар худрагаар маань Оросууд Хятадтай нүүрс, газны том тохироо хийн муриж орхилоо. Муриулсан Монгол мөнгөжих боломжоо алдав. Долларын орлого хумигдсанаар төгрөг унав. Инфляци Монголын иргэн бүрийг навс дээрэмдэж орхилоо. 
Монгол улс эдийн засгийн асар их боломжоо алдан байж тусгаар тогтнолоо арай гэж “авч үлдлээ”. Ардчилсан Холбооны удирдагч нарийн царигийн төмөр замын ажлыг цахдан зогсоосоноор тусгаар тогтнолыг “аврав”. Тусгаар тогтонолоо авч үлдэв ч гэж дээ. Харин тусгаар тогтнолоо хамгаалахад шаардлагатай эдийн засгийн чадавхиа өсгөх нэгэн сайхан боломжоо тавиад туучихлаа.

Тусгаар тогтнол юутай эрхэм. Гэвч ядуу хүнд эрх чөлөө гэж байдаггүйтэй адилаар ядуу улсад тусгаар тогтнол гэж бараг байдаггүй. Мөнгөгүй улс газрын зураг дээр тусгаар байвч  гадаад харилцаанд тусгаар байж чаддаггүй. Мөнгөгүй жижиг улс олон улсын харилцааны субъект биш харин объект л болж хувирдаг нь гашуун үнэн.
Бид хэзээнээсээ л тусгаар тогтнолдоо юугаа ч хайрлаж байсангүй. 20-р зууны ээдрээтэй нугачаан дунд тусгаар улсаа тунхаглахын тулд хойноо Тува, Буриад, өмнөө Өвөр Монголоо таслан өгч байж өнөөгийн Монгол нутгаа авч үлдсэн нуушгүй түүх бий. Дэлхийн хувьсгал, дайны давалгаанд дарангуйлагч Сталинд тал засан, 30000 иргэнээ золионд явуулж, үгээгүй ардаа шалз шувтлан байж фронтод тусласаны хүчээр тусгаар тогтнолоо арай гэж зөвшөөрүүлэв.  Хэлмэгдсэн 30000 иргэн бол тусгаар тогтнолын төлөө амиа өгсөн ачтан билээ. Хожим нь найрамдлын далбаан доор Монголын улирдагч Юмжаагийн Цэдэнпилийн төрсөн бууцыг ч орос ах авахад чимээгүйхэн дүнсийгээд өнгөрөв. Товчхондоо Монголын тусгаар тогтнолын үнэ цэнэ асар их ажээ. Монголын тусгаар тогтнол Богд хаант монгол улсын 34 хувь дээр л тогтов. Төлбөрт нь 66 хувь нь явжээ.
Хожим нь ч бас Монголчууд гуравдагч хөрштэй болох гэрээндээ 34 хувиа л авч үлдэв. 66 хувийг манай гуравдагч хөршүүд авав. Энэ бол бас л нэг утгаараа тусгаар тогтнолын төлбөр маань байлаа.
90-д онд социализм нурав. Нурав ч гэж дээ пост коммунизм олон оронд тогтлоо. Зах зээлийн эдийн засаг, чөлөөт гадаад худалдааны ачаар эдийн засаг нь сэргэсэн Орос, Хятадын их гүрний амбиц ч бас сэргэж ирэв.  Энэ хоёр улсыг тойрсон олон жижиг улсуудын асуудал эмзэг болж ирэв. Орос Гүржийг намалдаглаж, Крымыг өөртөө нэгтгэв. Хятад Бутанд цэргээ оруулж, өмнөд хятадын тэнгист хахирлаж эхлэв. Энэ хооронд Монголд ганцхан царигийн хэрүүл л үргэлжилсээр. Сүүлдээ Монгол улс царигаар тас хуваагдав. Эх оронч өргөн царигийнхан, урвагч нарийн царигийнхан болцгоов.

Ер нь цариг гэж юу юм бэ. Царигийн ач холбогдол хор хохирол юу юмб. Энэ тухайд надаас өмнө дэндүү их бичсэн, үзүүлсэн тул нуршилгүй орхисон нь дээр байх. 
Харин нарийн царигаар хятадын танк орж ирэх тухайд хэдэн үг хэлье. Орчин үеийн дайны технологи төмөр зам ашиглахаа болиод уджээ. Хуягт галт тэрэг, эсвэл цэргийн ложистикийн цуваануудад төмөр зам ашиглаж хийж байгаа дайн 2-р дайнаас хойш гарсангүй. Солонгосын хойгийн дайнаас хойш асар өөр технолгиор дайтах болов. Хамгийн сүүлд төмөр замд байрлах баллистик пуужингийн платформд зориулан ЗХУ БАМ гэдэг асар өртөгтэй бүтээн байгуулалт хийсэн ч ашгаа өгсөнгүй. Америкийн сансрын технолги, пуужингийн довтолгооноос хамгаалалтын систем хөгжсөнөөр ЗХУ хамгаа барж барьсан БАМ-ыг хэнд ч хэрэггүй гарлага болгоод хувиргачихав. Үр дүнд нь үндэсний санхүүгийн ресурсээ үр ашиггүй бүтээн байгуулалтанд шавхсан социализм нь нуран уналаа.
Сүүлийн 20 жилд эдийн засаг, технологи эрчимтэй хөгжсөнөөр дэлхий олон армийн цэргийн инженерийн ангиуд ганц шөнийн дотор бүхэл бүтэн бүтээн босголт байгуулах хэмжээнд тулж ирлээ.
За яахав Монголчууд бид сэтгэлийн хөөрлөөр өргөн царигтай зам тавилаа гэж бодъё. Бүтээн босголтын зардал мардал талийх ч дүүрч. Ухаж гаргасан нүүрс нь тээвэрлэлтийнхээ зардалд шатаад дуусах нь ч бас дүүрч. Ашиг машиг хөгжил мөгжил бол хүлээж л байг цаашаа.
Гэхдээ л өргөн цариг тавилаа гээд Хятад Монголыг эзлэх санаархлаа орхих нь юу л бол. Тэд  довтлохдоо хүрвэл тэр замыг ганц шөнийн дотор хуулж хаяад нарийн царигтай зам залгаад тавьчих боломжтой болсон нь таамаглахад түвэггүй. Тэдэнд ердөө л бэлэн болсон төмөр замын далан нь байхад л хангалттай юм. Өөрөөр хэлбэл цариг ямар ч ач холбогдол, үр нөлөөгүй хамгаалалтын хэрэгслэл болчихоод байна. Мөн адил ажлыг байдал эвгүйцвэл Оросын армийн инженерийн ангиуд ганцхан шөнийн дотор хийж өргөн царигтай зам зөрүүлээд тавьчихаж чадна. Төмөр замыг ийм конвейраар хийх ажил аль БАМ-ын үед ЗХУ-д өргөн нэвтэрсэн байсныг та бид мэднэ. Иймд царигаар хамгаалах систем ямар ч нэмэр болохгүй нь тодорхой байна.
Бидэнд БАМ-2ыг Өмнөговьд байгуулах шаардлага байна уу? Та юу гэж боддож байна?
Тэгээд очиж очиж өр тавьж барих нь хэр зөв юм? Үнэгүй барьчих боломжоо яагаад ашиглаж болохгүй гэж? Эм.Си.Эс-ийн төмөр замыг элэнцгээ хийж зогсоов гэдэг асуултууд ч цаашид үргэлжлэнэ.
Нэгэнт царигийн хамгаалалт эффективный биш нь тодорхой байхад төмөр замын тээвэрлэлтийн зардлаа муйхраар нэмэх нь үнэхээр тэнэг хэрэг болох буйзаа. Бид 3 долларыг нүүрсний шилжүүлэн ачилтанд зарцуулах уу, эсвэл тэр 3 доллараа хуримтлуулж батлан хамгаалах чадвартаа хөрөнгө оруулах уу гэдгээ сонгох л хэрэгтэй санагдаж байна. Хэдэн триллионоор хэмжигдэх тонн нүүрс, хүдрийн асуудал яригдаж байна. Үүнийг 3-р үржүүлээд нэг үз дээ. Батлан хамгаалах хүчин чадалд мөнгө хэрэггүй гэж үү. Зөвхөн царигаар хамгаалж дөнгөх үлгэрт хэдийн болтол итгэх ёстой вэ?

Гео аж үйлдвэр
Ленин үхмэгц иргэний дайныг хурдхан дуусгаад Сталин улс орноо хүнд үйлдвэржүүлэлтийн ажилд ташуурдан оруулсан түүхтэй. Голдуу Дон, Днепр, Ижил мөрний сав газруудаар мөн Москваг тойрсон эртний дархчуулын хотуудаар үйлдвэржүүлэлтийн аян өрнөсөн. 15 жил зогсоо зайгүй бүтээсэн. Олон амь, олон алт энэ ажилд урссан даа. Баку нефтийн нөөцөд тооцогдож байсан бол Урал, Сибирийг ирээдүйн түүхий эдийн нөөц гэж үзэн үйлдвэржүүлэлтэнд хамруулсангүй.
Гэвч зураач мэргэжилтэй ч геополитикийн хорхойтой нэгэн эр Европд дайны гал үлээж Сталины үйлдвэржилтийн төлөвлөгөөнд маш том засвар оруулахад хүргэсэн билээ. Дайны эхний цагуудад л Днеприйн дэргэд бүтээсэн болгон үнс нурам болов. Бүтэн үлдсэн хэсгийг нь улаан арми ухрахдаа дэлбэлж устгахаас өөр аргагүй болж байлаа.   Дон, Ижил мөрөн, Ижевск, Тверийн үйлдвэрүүдийг яаралтай Уралын нуруу руу нүүлгэв. Ингэж асар их үнээр байгуулсан аж үйлдвэрээ Сталин арай гэж нутгийнхаа гүнд сэргээн барьж байж нэг аврав.  
2008 оны 7 сарын 1-ний ардын бослогоор 5 иргэн амь насаа алдав. Үндэсний эвлэрлийг эрэлхийлсэн Ерөнхий сайд С.Баяр Ардчилсан намаас 5 сайд засагтаа урьж оруулсанаар аж үйлдвэржүүлэлтийн амбиц босч ирлээ.  Монголд баялаг байна уу? Байна. Зах зээл ойрхон байрлал байна уу? Байна. Үйлдвэр барьчих газар байна уу? Байна. Монголчуудад хөгжих хүсэл эрмэлзлэл байна уу? Байна. Аж үйлдвэр ярьдаг ардчилсан сайдтай анхны таван жил ийм л цаг үед байлаа. Гэвч ярианаас цааш бас л явсангүй.

Яагаад?
Мэдээж хэрэг хөрөнгө оруулагчид олдсонгүй. Олдсонгүй ч гэж дээ үргэчихлээ. Бас л яагаад?
Төмөрлөгийн үйлдвэр бол 20-р зуунд улс орнууд босож ирж байсан арга мөнүү гэвэл мөнөөсөө мөн юм. Гэвч цаг үе өөр болжээ. Технологийн тренд эрчимтэй өөрчлөгдөж байгаа нь хөрөнгө оруулагчдыг дэлхий даяар хүнд аж үйлдвэрүүдэд хөрөнгө оруулахад болгоомжлолд хүргэж байгаа нь нууц биш юм. Дэлхий даяар олон олон хүнд үйлдвэрүүд хаалгаа барьж зэлээ эвхэцгээж байна. Хүнд үйлдвэрийн хөрөнгө оруулалт Монголд яагаад амжилт олох ёстойг хэн ч баталж өгч чадахгүй байгаа нь факт. Альтэрнэйт энержи эх үүсвэрүүд буй болж хүч түрж байгаа нь малтмал түлшийн төлөө дайтах биш, харин байгаагаагаа хурдхан зарж мөнгө болгож авах алааныг эхлүүлж орхилоо. Саяханы Украины хямрал бол цаагуураа Европын зах зээлийг булаалдсан Америк занарын хий, Орос байгалийн хийн корпорацуудын тэмцэл л юм. Ойрхи дорнодод болж буй өнгөт хувьсгал, дайн тулаануудыг ч энергетикийн хувьсгалаас өмнө нефтийн нийлүүлэлтийг дангаараа эзэмшихийн төлөөх цаг хожих тэмцлийн хэсэг л гэж ойлгож байна.

7 хоногийн өмнө АНУ-н тэрбумтан Элон Москийн Тэсла компани цахилгаан тэрэгнүүдийнхээ бүх патентыг нээлттэй ашиглахыг зөвшөөрч орхилоо. Энэ юу гэсэн үг вэ гэвэл холгүй ирээдүйд цахилгаан тэрэг хүч түрэн орж ирнээ л гэсэн үг юм шүү дээ. Мэдээж хэрэг цахилгаан тэрэгний моторын үндсэн түүхий эд болох зэс үнэд орох нь дамжиггүй ч суудлын тэрэг хийдэг бас нэг үндсэн түүхий эд болох гангийн үнэ унах ирээдүйг бас тулгаж орхиж байгаа юм. Учир нь цахилгаан тэрэг энергийн алдагдалыг бууруулахыг тулд хөнгөн байх шаардлагатай, хөнгөн байхын тулд хөнгөн материалаар хүнд төмөр куузуугээ солихоос өөр аргагүй болж ирнэ. Өнөөдрийн байдлаар цэрэг, нисэх онгоцны технолгид нийлэг композит нэвтрээд бараг дуусч байна. Америк цэргийн дуулга композит байдаг гэвэл та нар итгэх үү. Энэ технологи авто индустри руу ганцхан үсрээд л ороод ирэхэд бэлэн болчихсон хүлээж байгаа. Ганц үгээр хэлбэл гангийн хэрэглээ ирэх 20-30 жилд эрс буурах нь тодорхой болчихлоо. Үүнийг дагаад коксжих нүүрсний хэрэглээ ч бас буурч л таарна. Өөрөөр хэлбэр Х.Баттулга сайдын visionary план биелэхэд нэлээн хүндрэлтэй байдал үүсэх нь.
Цагтаа бид утсан холбооны хөгжлөөс мулт хоцроод үүрэн холбооны технологи руу түрүүлж орсноор оросыг энэ тал дээр бараагүй хаячихаж билээ. Миний бодлоор үйлдвэржүүлэлтийн тухайд Монгол улс шонгийн мод зоож холбоожуулдаг ажлыг л давтан хийх гээд байх шиг байна.

Би Сайншандын аж үйлдвэрийн парк гээчийн макетийг 2009 онд Австралид суралцаж ирсэнийхээ дараа анх ЗТБХБЯ-ы корридорт харсан юм. Тавын таван төмөрлөг, химийн үйлдвэрийн комплексийг бөөнд нь бөөр бөөрөөр нь залгаад төмөр зам салаалан барих төлөвлөгөө харагдсан. Нислэгийн аюулгүй байдлын чиглэлээр номын дуу сонссон надад төрсөн хамгийн анхны сэтгэгдэл бол ямар нэгэн үйлдвэрлэлийн том осол аль нэг плант дээр нь гарахад энэ комплекс бүхэлдээ зогсохоос өөр аргагүй болох юм байна даа гэсэн бодол байв. Одоо ч миний тэр бодол хэвээрээ.
За яахав дэлхий технологийн трендийг нулимж орхъё. Өр зээлэндээ баригдаад ч хамаагүй улс орноо аж үйлдвэржсэн орон болгоодхоё, хятадаас л хараат биш болж байвал болоо. Танкаа ч хийх төмөртэй болох нь гэж бодож байгаа эх орончид олон байгаа нь сошиал ертөнцөөс илт харагдаж байна.
За яахав та нарынхаар үйлдвэр баръя. Тэхдээ яагаад заавал Сайншандад гэж?
Сайншанд бол цэрэг стратегийн хувьд хамгийн буруу байрлал. Баттулга сайдаа нөгөө хятадын түрэмгийлэлээс болгоомжилж царигийн хэрүүл үхэн хатан хийдэг чинь яалаа? Сайншанд бол хилээс Т-72 танкаар 2 цаг, Су-23 бөмбөгдөгчөөр 8 минут, газар газар ангилалын пуужингаар 2 минут хүрэхгүй ойрхон байрлал юм.   Улс үндэснийхээ хамгаа барж, хуруу хумсаа малтаж байж босгосон бүтээсэнийг ганцхан онгоцны ганцхан цохиолтоор сөнөөх боломжийг олгох төлөвлөгөөг та хийлээ гэж үү? Тэр олон гео-нууд танд юу ч зөвлөсөнгүй юу? Эсвэл Сайншандын парк саарал толгойтой улс төрчдийн сонгуульд л хэрэгтэй шоу юу? Арай л үнэтэй шоу санагдахгүй байна гэж үү?
Миний санаа бол аж үйлдвэр барьж болно. Гэхдээ Сайншанд бол яавч байрлал нь биш. Үйлдвэрүүдийг Улаанбаатар air defense sector-н ард буюу Эрдэнэт Дарханын районд тараан байрлуулах нь гео стратегийн хувьд хамгийн зөв шийдэл юм. Эгийн голын УЦС баригдвал цахилгаан хангалт асуудалгүй болж, гүний биш хөрсний усны дундаршгүй нөөц, бэлэн төлөвшиж суурьшсан өндөр чадвартай ажилчин анги, эдгээрийн хэрэгцээг хангах эрчимжсэн хөдөө аж ахуй бүгд хойд Хараа, Орхоны бэлчирт бэлхэнээ байж байна.
Тэгээд ч хятад биднээс боловсруулсан бүтээгдхүүн аваад байх нь юу л бол. Түүхийгээр нь л авч өөрийн үйлдвэрүүдээ ажилтай байлгахаа л бодох биз. Бидний хувьд хятад руу түүхий эд л экспортлох ганц л сонголт байгаа. Харин бид түүхий эдээ алс хол тээвэрлэвэл ашиг олохгүй. Нүүрс, хүдрийн боловсруулалтыг зөвхөн алсын тээвэрт зориулж л хийх ёстой юм шиг санагддаг. Алсын зах зээл гэдэг маань Европын зах зээл л гэсэн үг бидний хувьд.
Эрдэнэт, Дарханд нүүрс хүдэр хүргэхийн тулд Өмнөговь-Хархорин-Эрдэнэт чиглэлд Орхоны хөндийг өгсүүлэн өргөн царигтай төмөр зам барьж болохгүй гэж үү? Дорнодын тал руу далийлгаж даацгүй элсэн дээгүүр төмөр зам татсанаас ч хамаагүй бага зардал гарах бий вий. Далимд нь Хар Хориноо ч босгоод авна. Хар Хорин босвол Монгол босно гэсэн Ц.Элбэгдоржийн үг бий. Төрийн тэргүүн ч энэ үгээ хэрэгжүүлэхийг дэмжиж нь дамжиггүй байх.

Хархоринд төмөр зам очвол Монголын олон асуудал шийдлээ олох болно. Нийслэл нүүж, утаа сарнин, баруун аймгууд алслагдсан байхаа болино. Нэгэнт Хархоринд төмөр зам хүрчихвэл Идэрийн голыг өгсүүлээд Могойн гол, цаашлаад Увс, Ховд руу төмөр зам залгах боломж ч гарна Эрдэнэт-Дарханы аж үйлдвэрийн район түүхий эдийнхээ нийлүүлэлтийн уулзвар дээр, зорилтот зах зээлдээ хамгийн ойр байрлах боломжтой болох юм биш үү.
Тэхдээ л ер нь бол хүссэн ч эс хүссэн ч Монголын уул уурхайн түүхий эдийн ихэнхийг Хятад л шингээх болно. Иймд айж эмээж, улс төрчиж шоудалгүй нарийн царигтай замаа Говиос урагш тавьчих л хэрэгтэй. За тэр найман замаар сэтлэх нь ч юу юм. Харин ч ганц хоёр ачаалал ихтэй чиглэлээр урагш нь залгаж амжвал Шанхай-Алмата-Европын тив хоорондын төмөр замын корридорт цаг алдалгүй түвэггүй холбогдох боломж үүсэх байх.  Энэ бол Европ чиглэлийн тээвэрт Оросын транзит тээврийн хараат байдлаас гарах бас л нэг сайхан боломж. Өргөн царигтай Казакстан дамжин өнгөрөх төмөр замыг нарийн байх асуудлыг жилийн өмнө шийдчихлээ. Тэд Хятадаас, нарийн царигаас айхгүй байна. Бид айсаар байх гэж үү. Айсан хүнд аргал хөдөлнө гэдэг шиг аль юмнаас айж агшиж амьдрах гэсийн бэ.

Монголд ирж лекц уншиж байсан Харвардын профессор Майкл Портерын 5 форс гэж ойлголт эдийн засгийн шинжлэх ухаанд байдаг. Монополь нийлүүлэгч, монополь худалдан авагчаас байнга зайлсхийж, өрсөлдөөн үүсгэж байх шаардлагатайг Портер сануулдаг. Ашигтай ажиллахын тулд индустри дотроо хэт өрсөлдөх нь осолтойг ч анхааруулдаг. Бас орлуулах бүтээгдхүүний трендийг анхаарч байхыг сургадаг. Бизнесээ хэт ашигтай харагдуулж шинэ өрдөлдөгч нэмэхээс ч болгоомжлохыг бас ухааруулдаг.
Майкл Портерийн анхааруулга Монголд 180 хэм эсрэгээр хэрэгжсээр удлаа. Шатахуун 100 хувь нийлүүлдэг нэг хөрш, нүүрс 100 хувь худалдан авдаг нөгөө хөрш, дээр нь хоорондоо өрсөлдсөн зэсийн 2 аварга үйлдвэр, нүүрсний 10 уурхай Монголд байна.  Үр дүнд нь худалдан авахдаа өндөр үнэнд алуулаад, зарахдаа хямд үнэнд шатаж байна.
Говиос өмнө тийш нарийн, умард зүгт өргөн царигтай зам барих нь монополийг халах эхний алхам байх болно. Гэхдээ бид умар чиглэлийн замаа бараг ашиглахгүй байх. Харин Хятадын нүүрс худалдан авах үнийг тогтворжуулах, өндөр байлгахад л энэ зам хэрэг болно. Холимог царигт шилжих нь геополитик, цэрэг стратегийн хувьд ч бас боломжийн санаа. Орос Хятадын зөрчилдөх цэгийг Таван Толгой хавьд барьж байхад манай тусгаар тогтнолд ч хожоотой санагдаж байна.

Яамаар ч юмбдээ
Ийм нэг санал байна. Царигийн халуурлаа зогсооцгооё. Холимог царигтай улс болъё. Төмөр замын бодлогоо өөрчилье. Ирэх 10-15 жилд амжиж жаахан нүүрс зараадхая. Монгол хүн бүрийг саятан болгох боломж манай хөрсөн доор бий. Учир нь бидний баялаг Норвегийнхоос хамаагүй их, харин бид норвегчуудаас хамаагүй цөөхүүлээ.
Мөнгөжиж аваад олсноороо дэлхийн жишгийн сайхан бизнес хийцгээе л дээ. Мөнхөд шороо ухаад байж таарахгүй биз дээ ингэхэд. Хүнд үйлдвэр гэдэг чинь нөгөө талдаа шороо л ухаж самарнаа л гэсэн үг шүү дээ. Арабууд байрлалаа ашиглан агаарын тээврээр дэлхийд танигдаж байна. Синга худалдаагаар, Тайвань тоосжилтгүй чийглэг агаарынхаа давуу талыг ашиглан майкрочипний үйлдвэрлэлийг хянаж байна. Дэлхийтэй ингэж холбогдож чадсан улсуудыг дайрч мөхөөх тэнэг улс лав байхгүй биз. Дэлхийтэй хөршөө даван холбогдох боломж бол агаарын тээвэр л юм. Үүнийг Ерөнхийлөгч 10 жилийн тэртээ ч хэлж л байсан. Сэтгэхүйн тамын тогооноосоо нисэн гарцгаая.

Хэн ч  хөршөө сонгодоггүй. Ямар ч сүпер улсад хөршөөсөө холдоод нүүчих боломж байдаггүй. Энэ тавилан бидэнд ч хамаатай. Бид арга эвийг нь олоод 10 саяулаа болтлоо тэсэж, хөгжиж, үржээд авах л хэрэгтэй байна. Дэлхий дээр 2 л нүүдэлчин үндэстэн бий. Нэг нь Монголчууд, Нөгөө нь жүүдүүд. 8 сая жүүд тэрбум арабыг чичрүүлдэгийг дэлхий гэрчилнэ. Бид жүүдүүдээс дутахгүй бэхжиж тэрбумаар тоологдох хөрштэйгөө зиндаархан харьцах цаг ирж л таараа. Харин тэр болтлоо хөгжих бүх л боломжийг ашиглах учиртай юм шиг санагддаг.
Мэдээж манай хөршүүдэд хөгжин цэцэглэсэн Монгол гэдэг хөрштэй байх нь таалагдахгүй. Тэд бидэнд хөгжих боломжийг ч тэгтлээ их олгохгүй байх. Орос ч тэр, Хятад ч тэр хавчиж болох бүхнээр хавчиж хясах л болно. Учир нь цэцэглэн хөгжсөн Монгол бол тэдгээр улсуудад байх Монгол угсаатны үндэсний үзлийг өдөөн сэргээх аюул нь байх юм.
Гэхдээ бидэнд хөгжиж байж, глобалчлагдаж байж, дайсантайгаа наймаацаж байж, нөхөртэйгөө найраагүй болж сурч байж л тэсэн гарахаас өөр сонголт байхгүй. Шүлэгч, найрагчдаар дүүрсэн Өвөр Монголд монгол үндэстэн мөхөж байгаа шиг  хувь заяаг бид хүлээн зөвшөөрч болохгүй юм шүү.
Танд энэ талаар юу бодогдож байх юмб?

21.06.2014








67 comments:

  1. Хятадын түрэмгийлэл гэдэг нь зөвхөн цэргийн түрэмгийлэл биш улс төр, эдийн засгийн түрэмгийлэл ч орно. Баттулга сайд түрэмгийлэл гэж танкийн дайралтыг яриагүй биз.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Gewch Ukrainiig harj bgaa biz dee, orosuud heden tankaa tomor zamtai zamgui oruulaad l irj bna.Tegheer ene zaluugiin bichsen zuild olon uhaantai bodluud bna, Hiliin bolon ayulguin baidliin hamgaalaldaa asar ih anhaaral tawij sanhuu mongo zarzuuleh heregtei, Nogoo talaas hyatadiin hileer orj irj bui buh l zuiliig bas ter hyatad ajilchidiin asuudliig bugdiig ni huuli durmeer mash todorhoi zohizuulen durem juram huuli gargaj tuuniigee mash yas heregjuuleh heregtei. Uund gaaliin zow bodlogo, amarhan awilgad awtchihgui gaaliin ajiltanaas awahuulaad zohizuulan hiih ajil ih bna. Bid tömör zam barih ajildaa zowhon hyatadiiig orolstuulah bish 3 dagch japan german geh met ornuudiin technologiig, mergejiltenuudiig bas oruulah heregtei, zowhon hyatad MG-iin projekt bish olon ulsiin Projekt bolgoh heregtei! MG chuud bid "erliiz hurliizuudaas" aigaad bgaa has temdeg zuij eh orondoo hairtai humuus nen yalanguya ene tömör zam barih ajild gar bije ooriin sanaachlagaar oroltsoj mongolchuud oorsdoo ene ajildaa gar bije orolston zutgeh heregtei, bid hyatad ajiltanuudaaas aigaad bgaa shuudee, aih ni ch zow, buruu geegui, tegwel 1 shiidel ni bid oorsdoo yumaa hiih heregtei bna, hii hudlaa erliiz hurliiz, muusain hujaanuud gej suugaad gal tahiad amjiltand hurehgui, ene zaluugiin bichsen zuild olon zow sanaa bna, oluuulaa suuj bgaad erdemten sudlaach uls torch gadnii dotnii mergejiltenuud suuj bgaad chuulan baij shiidwer gargah heregtei. Bid end erliiz hurliiz nariin buduun gej yarij btal delhiin hogjil zaana chini yawaad bna, bid hozrood bna!!!!!!

      Delete
    2. This comment has been removed by a blog administrator.

      Delete
  2. Де-факто Жагаа Баттулгын төмөр замын гол шалтгаан бол "уул уурхайн бялуу хуваалцахаас хоцорсон бүлгэмүүдийн хийж байгаа ажил" гэж хэлсэн. Үнэн шүү дээ

    ReplyDelete
    Replies
    1. Busdaas ontsgoirch hunii anhaarald urtuh geseen pisda l bn ene Bat gegch. Yamar ch hamaaralgui ungursun balarsan zuiliig hamj heden uguulber holbochood yu gh gd bgan bol do chaavaas. End ireeduin talaar yarij bhad ungursun zuiliig l nurshaad hutsaad bhimaa.

      Delete
  3. Uuriinhuu talhan deer hvnii maslo, elsen chiher tvrhej amtlah hereggvi ee

    ReplyDelete
    Replies
    1. ooriinhoo l am ruu hiij baival heniih baih ni chuhal uu . hen tsatgalan baih ve gedegt l bna shuu dee . etsetstee .

      Delete
  4. Нэг чухал асуудыг хөндөлгүй үлдээсэн байна. Зам дагаж орж ирэх хятад ажилчдын суурьшил??? Бид чин төрдөө эрлийзүүдээсээ олноороо мэдэхгүй залцан байгаа улс шүүдээ

    ReplyDelete
    Replies
    1. нарийн царигтай замыг зөвхөн хятадууд ажиллуулж чадна. дагаж орж ирээд суурьшина гэсэн үг? Монголчууд ажиллуулж чадах байлгүйдээ. Зүгээр төмөр замаа дагаад суурьшдаг гэж байгаа бол өргөн төмөр зам байсан ч ялгаагүй суурьших байлгүй. Ер нь нарийн төмөр зам удирдаад ажиллуулж чадахгүй юм бол Монголчууд аж үйлдвэрийн парк бариад ажиллуулна гэж үлгэр шүүдээ

      Delete
    2. yu yasan hyatad ajilchid ve? yun hujaa nar haanaas oruulj ireed bgaa yum be? zam n l urgun nariin bolohoos bish tend uur uurchlugduud bh yum yu ch bhgui yag l adilhan durem juram uilchildeg tumur zam.

      Delete
    3. Хятадууд орж ирэлгүй яадын. Битгий тэнэгтэцгээ. Зүгээр холбооны компанид Хятадын ZTE, HUAWEI орж ирээд мэргэжилтэн гээд Монголчуудад юмаа зааж өгөхгүй, эвдэрвэл өчнөөн төгрөг төлөөрэй гээд баахан Хужаа нар сууж байна. Дорнодын тамсагт нефт олборлоно гээд улиралд хэдэн хужаа орж ирж байна. Дорнодын талд бөөн малчин хужаа, дахиад бас ЭЗ нээлттэй бүс гээд байгаам шүү. Өмнөговьд юаниар тооцоо хийж байна. Ийм байхад яаж Монгол улс тусгаар тогтнолоо хадгалахын. Ямар хятадуудыг мэдэхгүй бишдээ. Бүр мэдээжийн мэдрэл юм ярих юмаа.

      Delete
  5. Та чинь Дамба-аас ялгаагүй бодолтой нөхөр байсан юм уу?

    ReplyDelete
  6. Монголчууд минь дээ. Ухаантай болж өөрсдийнхөө үзэл бодлоороо хамаагүй дургиж жүжиглэхээ больж үз. Үг ямар хүчтэйг мэдэхгүй амны салиа нь гараагүй банди нар юу бичсэнээ нэг эргээд үзээрэй! Муу эр дайнд хөөрнө гэдэг. Эдийн засгийн чимээгүй дайн л болно уу гэхээс Танк Онгоцоор дайтахгүй за. Баттулга яг юу хүсээд байгаа эр хүн шиг хэлэх байлгүй дээ.

    ReplyDelete
    Replies
    1. за баньд нар нь дуугай байя ингэхэд та энэ баньд нар дунд юу хийж яваа юм бэ

      Delete

  7. Bichsen umiig chin unshlaa... chinii bichsen zuil butsad umnu n bichsen umnuda uguisged baina... umiig olon talaas n harna gdg buruu bish l de ghde ih olon talaas awj bichih gj bgad baga zereg holion bantang n hutgasan bn... nariin buduun 2 tsarig tai tumur zamtai bolii gdg bol utgagu zuil umaa uls dotoroo nariin buduun tsarigtai bolsonoor vagonii dugui solih baigulamjud hereg bolno achatai achagu suudlin teeverin buh turliin vagon uls dotoroo yawj bhda duguiga ter nariin buduun niilsen heseg der solihged bn ene bol tsewer zarlaga ter 3 dollartai chin ch duhuj ochihig uguisgehgu... mun nariin zam der ajillahah mongol ajilchid bolowson huchnudig beldej bh hugatsaand hytadaas ajilchin awna shude hen tedend tsalin uguh um be hytad uguh u hen oron bair suutsin beldej uguh um be hytad u ugui bid tulnu 3 say hurehgu hunee ajiliin bairar hangaj chadahgu baij bas hichnen hytad orulj irj tetgehged bgan orond n mongol humuuse ajilulj bwal zuger bizee... kasakstan orsoos aihgu bgaa talar bichsen bnaa kasakstan orosoos aihgu bga shaltgaan minii bodloor kasakstand bgaa baikonur iin sansar sudlaliin tuw um boluu... medehgu humuus Baikonur cosmodrome ged googledchine biz... Orosuudiin sansar sudlalin tuw kasakstand bhad kasakstanud hytaduudas emeene gju ugui l bolowuu... mongold nariin zam dagaj orj irsen hytaduudig yaj gargah talar bodloo bichegu blee bichne bizdee... za bichsen buh umiig chin uguisged yahu de... tsets uzeh gj bichsengue zugeer l bitgii hunees iluu setgej bgaa um shig eliired bai...

    ReplyDelete
  8. Баттулгын тѳлѳвлѳгѳѳгѳѳнд боловсруулсан бүтээгдэхүүнээ зүүн ѳмнѳд азийн зах зээл рүү гаргах боломжтой гэж ярьсан. Энэ хэр боломжтой зүйл вэ. Бидэнд үнэхээр Хятадаас ѳѳр худалдан авагч байхгүй гэж үү.

    ReplyDelete
    Replies
    1. uhsen har ats chini gej heleh yumsan ter battulgad chini 4r angiin bolovsroltoi teneg pizda mongoliin megatusuld oroltsvol bid suirne

      Delete
    2. This comment has been removed by the author.

      Delete
    3. ymar mundag bolowsroltoi hvn garaad irwee..,

      Delete
  9. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  10. latinaar setgegdel bichlee uuchlaarai. Battulga saidiin helsen n tank huygt oruulj elirsen balarsan tehnology tsergiin hucheer murgulduhiig heleegui n tod. Tertee tergui manaih shig ulsiig tsergiin hucheer bol denduu amarhan archchihna. Olon ulsiin nuden der tegj ezerhiilj boloh shaltgaa l huleej suugaa. Nariin tsarigiig hyataduudaar bariulj ajilluulahaas uur argagui gedeg hun bur medeed baigaa. Zuwhun barihiin tuld ch bish baingiin uil ajillagaag n hangaj bhiin tuld hyatad heltei operatoruud, uuruur helbel hyataduud togtmol ajillah heregtei bolj baigaam. manai ulsiin hun amaas ch ih hujaa orj ireh blgu. Hedhen jiliin dotor mongol yaj idegdeh ter ued ta iim yum bicheed suuj baih eseh n taawarlashgui. Ter 8n boomtoor gazraar hyatadiin tsereg orj ireh n bish teriig dagaj orj ireh, hyataduudiig zogsoohod urgun tsarignii ach holbogdol n baina gj oilgood baigaa. Urgun tsarigiig ch bas l hujaaguudaar l bariulj taarah l baih. Gehdee urgun tsarigtai huuchin systemeeree ajillaj boloh tumur zamiig odoogiin manai tumur zamiihan ajilluulaad bj dunguh bh. Tumur zam barisan hujaanuudiig gargah n tumur zamiig hyanaj ajilluulj bga hujaanuudiig gargahaas iluu amar l bh. Yaj ch haraar bodson tiim olon tumur zamiin boomttoi baih manai deer baigaa mangaruudiin hyanaj chadah zuil bish. Za teneg hund yum yarij baigaa bish olon dawtaad yahaw gehdee tumurlugiin uildweriin tuhaid bid tertee tergui Amerik shig hugjsun ch bish tiim shine tehnologior buteegdehuunee uildwerleh haa ch baisiin. Tumur heregtsee zuwhun zewseg, mashin der yarigdahgui n oilgomjtoi. Tumurlugiin uildwer, bolowsruulsan tumur tiim amarhan hurdan ashiggui heregtseegui bolchihno gj bodohchgui baina. Erelt n 100-200 jil er n ta bid hed tusuulluur hyazgaarlagdahchgui bho. Bas Erdenetiin uildvereer heden jil tejeegdej udii zeregtei yawj bolsim, dan gants ediin zasag geltgui manaih shig ulsiig heden 10n jil chirj yawah tomoohon uildwerleliig hotsrogdson huuchirsan hund nuser gej chamlah demii bizee, bariad ashiglaltand n oruulchdag l yum bol tanii 3 ue duustal hotsrogdohgui bh. Iim tomoohon uildverleleer huluu olchwol dandaa gazar shoroo uhaad baihgui ter uedee uur yum bodoj hogjuuleh l bh. Barisan l yum shg yariad baij, ta tegj heleh geegui l bailgui, gehdee mongol hyatadiin haritsaa yaj ch hurtsadsan hyatad ter uildweriig bumbugduj ustgah tiim bolhi, teneg zuil hiih uls bish shude. tsuuhun hun amtai ulsiig tolgoig n zalgiad uursduduu ashiglahaa bodoh blgu. Haana barih, haash n zam tatwal iluu bodit ashigtaig 1 ajiglaad bish mergejliin humuus n udaan hugatsaagaar sudalsan biz. Harin uildwerleliin baiguulamj tani shg mergejliin hunii nudend tegj bolhi haragdsan bol barij baiguulah ued n heleed ergej harah bizee. Yutai ch tanii bichsen zuilees bas boduushtai awah zuil olon baina. Sonirholtoi untsguus harjee

    ReplyDelete
  11. Олуулаа хэлэлцвэл буруугүй гэдгийг санаад ингээд олуулаа тойроод сайн хэлэлцэх хэрэгтэй. ТВ гээр нэгийг нь дэмждэг нөгөөг нь дэмждэг хүмүүсийг суулгаж байгаад нэвтрүүлэг хийж нээлттэй халз мэтгэлцээн хийвэл болох бишүү, дээрээс нь нийгэмд гэнэт шок маягийн цочроосон нэвтрүүлгээ зөөллөж өгөх өөр нэвтрүүлэг оруулахгүй бол хамаагүй үзвэл бусдын хоол болох аюулыг хэн хүнгүй ухаарах. Одоо сошиал медиагаар нэгэнт хамаг юм тарсан учир юугаа ямар улсаас нуухав. Бүгд нэгдсэн ойлголтонд хүрэх нь чухал. Бид ордуудаасаа хар зам шууд хятад руу татаад нийлүүлж эхэлбэл, өөрснөө баялаг бүтээж сурахгүй, тэр орсон мөнгөөр нь халамж аваад хэвтэхийг л бодох болно. Цаашлаад тэр олон сэтлэнэ гээд байгаа нь ч нэг эхэлчвэл болох биз. Бидний нийгмийн төлөвшиж амжаагүй сэтгэхүй, дээр нь хүн амын маань амьдрал амаргүй байгаа энэ үед, шууд баялгаа зарсан тэр мөнгөөрөө тоглолт хийхэд амар болох биз. Сэтэлж тавиад зөөлөө гэхэд орлогын зарцуулалт дээр хэн хяналт тавих вэ. Манай систем хяналт тавьж чадах уу. Одоо ямар байгаа билээ манай хуулийн, төрийн байгууллагын систем маань. Биднийхээ толгойг хөөрхөөн одоогийнх шигээ маллаад яаж гувчуулахаа мэдэж байгаа биз. Тэр нь цаашлаад бүр гадаад орнуудын оролцоотойгоор холион бантан болох аюултай. Дээрээс нь нэг юм хэлэхэд өөрийн чинь зүгээс Женко той түнжин муутай байдаг юм шиг харагдахын, урьдын явдлаа уучилж эр хүн шиг шинээр, эрүүл сэтгэж дахин бодоод нэг нийтлэвэл яасымв

    ReplyDelete
    Replies
    1. сайхааан сайхан сайхан хэлсэн байна

      Delete
  12. Бид үйлдвэрлэгч орон болох хэрэгтэй. Хэрвээ зөвхөн түүхий эдээ гаргадаг орон байвал хичнээн мөнгө олоод бид хөгжихгүй. Бусад баялагтай орнуудын жишээ бэлэхнээ харуулж байна шүүдээ. Харин ямар салбарыг хөгжүүлж үйлдвэрлэгч болох вэ? Бидэнд мэргэшсэн, ядаж хямд ажиллах хүч байхгүй шүүдээ, тэгээд дотоод зах зээл бага. Тэгэхлээр хичнээн амбицлаад амбицлаад үнэ болоод чанарын хувьд өрсөлдөхүйц бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж чадахгүй л бол явахгүй. Гарц нь ойлгомжтой байна шүүдээ

    ReplyDelete
  13. This comment has been removed by a blog administrator.

    ReplyDelete
    Replies
    1. дуусахын цагт банкандаа хадгаламжтай, дэлхийн топ боловсролтой, технологийн патентуудтай, өөрийн гэсэн үйлдвэртэй бизнестэй, R&D байгуулчихсан дэлхийн хүн болмоор байна ш дээ! баялаг дуустлаа хаа ч байсын, дарж суусаар байтал эндээ ядуурч дууслаа ш дээ.

      Delete
    2. Jinhen dunduur tarhitai dutuu bodoltoi hvn bn.., chamd ternees oor bolomj bhgvi bl urd chin heden butarhai mongotei haltar ayganaas oor ym bhgvi bh bsin bn

      Delete
  14. ter Sainshandin uildverees busad gargasan sanaa chn neg l yavtsgu sanagdlaa

    ReplyDelete
  15. Sanaa neg, ih zuv yum bichsen, tumurlugiin yildver baiguulj bolno, gehdee yynd tsag hugatsaa heregtei, byren ashiglaj ehleh hyrtel 10 jil bgaa. Sain chanaryn byteegdehyyn gergehdaa undur ynetei, zygeer naad zahyn heregtseenii zyild barilgyn jisheelvel baga ynetei baidag uchir undur zardaltai yum hiij sursan manaih shig ulsad yynees ashigtai bailgah hetsyy baih gej minii bodol. Barag urdaas avah ni hyamd tusna.
    Yildver barij bolno, ireedyid barih ch heregtei, tsag hugatsaa heregtei, ter hyrtel yah ve? Uls oron yaduurch gyytslee. Tegeed ch nyyrsnii nuuts hemjee asar ih bgaa tyyniig bolj ugvul exportloh heregtei. Tumriiin hydree harin zogsooj bolno shyydee, shaardlagatai gej yzvel.
    Daraagiin bas neg asuudal ni: baigaa uurhainuudaa ashigtai ajiluulah heregtei, shine technik technology nevtryyleh heregtei, zardlyn buuruulah heregtei. uurhainuudaa ashigtai ajiluulj chadahgyi baij yildverlelees ashig olno gedeg hudlaa.

    ReplyDelete
  16. Бид одоо л алсыг харж бодолтой хөдлөхгүй бол дагаагийн укрианиудын нэг болж мэднэ. Биднийг хэт үндсэрхэг байдал гарган хий хоосон дөвчигнөхийг л отон суугаа. Яаж ч бодсон хилээ олон сэтэлж зөөж эхэлбэл, зөрөн орж ирэх мөнгөний зарцуулалт хавтгайрч, нийгмийн халамж нэмэгдэн түүх давтагдах боломж нээгдэнэ. Энэ ямар их гарз хохиролтойг бид бэлхнээ өөрсөд дээрээ харж байна шүүдээ. Тиймээс бусад хяналтын хуулиудыг нь хурдан гаргуулах дээр үгээ хэлцгээх хэрэгтэй. Бас нэмж зээл авч улс өөрөө төмөр зам барина гэвэл тэрний эсрэг хатуу зогсох явдал чухал. Эс бөгөөс зээлийн барьцаанд ордуудаа тавиад туучих гэмтэй манай төр, оюу толгой юу болов. Нэгэнт бүгд хятадын аюулыг ухаарч байгаагаас хойш ухаалаг байх нь чухал шүү нөхдөө. Одоо бол хятадад биднийг үеийн үед тагнаж чагнахад асуудалгүй боллоо шүү дээ. Бүх шилэн кабель нь хятадын тусгай компаниар гүйцэтгүүллээ. Одоо банкаа зүтгүүлээд, дээрээс нь газраа өмчлөх барьцаалах эрхтэй хууль зүтгүүлээд байгааг бид бэлхнээ харж байна шүү дээ. Нэг өдөр АНУ-ын тэр геополитикчийн хэлсэнчлэн худалдагдчаад суужийж мэдэх л байх. Тиймээс олон талаас нь сайн хэлэлц

    ReplyDelete
  17. Арай л биш юм аа. ЭДийн засгийн тооцоо, хөгжил ярих нь зөв. Гэвч энэ бүхэн хэний төлөө вэ гэдгийг байнга бодох ёстой. Өөрийн чинь тархинаас мөнгө санхүү л үнэртэхээс эх орон үнэртэхгүй л байна даа. Юм болгоныг эдийн засгийн нүдээр харахаа больвол таарна...

    ReplyDelete
  18. Эрлийз Монгол, жинхэнэ эх оронч Монгол гэж нэг үндэстнийг хоёр хуваах нь хэрүүлийн гал өрдөөж байгаа хэрэг бус уу. Баттулгатаны сценариар дундад улсын ач үрс өнөө цагт тэгтлээ их байгаа л юм бол ингэж хувааж турхирах нь хамгийн байж боломгүй хариуцлаггүй үйлдэл. Тэнэгээр бодход л Го. Бадарч нар Хятад Улсруугаа биднийгээ ирж хамгаалаач гэсэн бичиг явуулхад л бөөн шалтаг болох бишүү. Ер нь энэ Баттулгатангууд яг ийм л юмыг хүсээд байгаам бишүү. Эрлийз хурлийзийн хувьд бол манж эхнэрийн бодлогоор тайж ноёдууд бүгд л манж ноёны охидтой сууж байсан. Тэднээс төрсөн эрлийз хүүхдүүдийн улс төрийн карьер дардан байсан гэдэг. Баттулгын кинон дээр жишээ болгон нэрлээд байсан ноёдууд чинь бүгд л шахуу манж ээжтэй, эмээтэй байсан ноёдууд шүү. Одоо эрлийз хурлийз гэж бие биенээ нэрлэхээ больж үз

    ReplyDelete
    Replies
    1. За болилоо. Баттулгатан ба хятадууд болж байна уу хө

      Delete
  19. Тун дажгүй шүү.

    ReplyDelete
  20. Жирийн төмөр замчин.....Баттулга балайгийн кино үнэхээр бодот байдлаас хол хөндий, аливаа зүйлийг бодитоор үнэлж чадахгүй, хийрхүү нөхдүүдэд зориулсан кино болжээ. Монгол Улс нарийн царигийг Замын-Үүдэд ашиглаад олон арван жил болсон. Өргөн нарийн царигт өөрчлөгдөөд байх дохио зангаа гэж байхгүй. Яг л адилхан технологи. Зөвхөн дээгүүр нь явах хөдлөх бүрэлдэхүүний хос дугуйн хэмжээ л өөрчлөгдөнө....Хамгийн гол нь энэ замыг улсын хөрөнгөөр барьж асар өндөр өртөгтэй шахаа хийх сонирхол л Баттулгад байсан. Өнөөдрийн иргэн бүрийн цалин үнэгүйдэж байгаа шалтгааны эхлэл нь БАТТУЛГЫН ГЕОПОЛИТИК шүү...Төмөр замын анхны мэдэгдэхүүнгүй алиа салбадай нарыг харахаар үнэхээр гутаж байна...

    ReplyDelete
    Replies
    1. чи гутаад яах вэ дээ ямар гарзтай юм биш. Харин эх орон үгүй бол гутах эзэнгүй болчвол тэр гарз хохирол ой гутах юу ч гэж нэрлэж болох байх. Сайхан юмаа төмөр замын мэдлэгтэй Ёооё тасарцан юмаа төмөр замын мэдлэгтэй. Чиний нэр лав төмөр зам байх тэ

      Delete
  21. Сана л нэг байна, нэгэнт бид дэлхийгээс тасраад хожинэ гэсэн ойлголт байхгүй учир дэлхий нийтийн хөгжсөн жишгийг дагахаас өөр хувилбар байхгүй тул хөгжлийн асуудалд хийхрсэн, улс төржсөн, өөр юу гэдэг юм хандлагаас салж бодитоор экономиксийн хуулийг хүлээн зөвшөөрч, түүнийг дагаж маш прагматик хандах хэрэгтэй байна.

    ReplyDelete
  22. GOOGLE + master1mgl - BLOG-ООС ЖЕНКО ГЭГЧИЙН ҮНЭН ТӨРХИЙГ ИЛҮҮ ДЭЛГЭРЭНГҮЙ УНШААРАЙ. ТҮҮНЭЭС ДУТУУГҮЙ ЭХ ОРНОО ХАЙРЛАГЧ НЭГНЭЭС...
    Биднийг маргааш өглөө зэвсгийн хүчээр эзлээд авчихлаа гэхэд манай олон эх орончдын хэд нь эрсэлж босоод амиа өгөх бол? Хэд нь чимээгүйхэн цаашаагаа амьдраад явчих бол? Цөмийн зэвсэгтэй, дэлхийд хамгийн олон хүнтэй армитай, том гүрнүүд үгийг нь сонсдог болсон хятадаас биднийг өмөөрч хамгаалах улс орон бий юу?
    Хужаа гэдэг бороохойгоор ингэж монгол нь монголоо гөвөөд байхаар улс орон яах вэ? Уруудна. Уруудахаар яах вэ? Ядуурдаг юм. Ядуурсан улс яадаг вэ? Иргэд нь баян чинээлэг, гэдэс цатгалан амьдрахын төлөө яахаас ч буцахгүй болдог юм. Хужаатай гэрлэсэн бүсгүйчүүдээ манай цэврүүд ихэд жигшиж үгийн муугаар доромжилдог. Охид ариун бол төр ариун гэж сургамжилдаг. Ядуурчих юм бол тийм охид улам нэмэгддэг юм. Толгойтой үсийг нь арав дахиж хусаад ч засардаггүй юм.
    ЯДУУРАЛ ХЭМЭЭХ ЭЦГИЙН ОХИН НЬ БИЕЭ ҮНЭЛЭГЧ, ХҮҮ НЬ ХУЛГАЙЧ БОЛДОГ ЮМ ГЭЖ УХААНТНУУД БИДНЭЭС ӨМНӨ ХЭЛЧИХСЭН БАЙДАГ БИЛЭЭ.
    ----
    Уул уурхайн ассоциацийн ерөнхийлөгч Дамба гэж монголдоо байгаа монгол хүнийг манай эх орончид интернет болон ФБ хуудсаар ёстой нэг гайр гамгүй хараалаа. Өмнөөс нь өр өвдөв. Уг нь бол тэр уул уурхай гэгч салбарыг дотор нь байж өдөр бүр ажиглаж жаргал зовлонг нь мэддэг тэр хүн илүү бодитой мэдэх үү, эсвэл компьютерийн ард суугаад дүвчигнэж суугаа тэр олон эх оронч хүн сүрэг мэдэх үү?
    -----
    -Харваас Дүлзэн царайлсан амьтан;
    -Хөгшин төгцөг;
    -Дамба чи үхвэл таарна;
    -Энэ Дамба бол үнэхээр банди, хээр аваачиж байгаад бүс ясыг нь тоолох юмсан. Махаар нь үр хүүхдэд нь хуушуур хийж өгөөд дараа нь удмаар нь хятад руу цагаачлуулчих юмсан;
    -Дамба аа, үр хүүхдээсээ ичээч;
    -Алтанхуягийг гэр бүлээр, Дамба гэдэг нөхрийг гэр бүлээр нь алъя;
    -Энэ Д.Дамба гэнэ үү энэ мэт тэнэг юмнууд юу гэнэ вэ. Дүүрсэн хэрэг хүнээс дутахгүй амьдарна, хүүхдээ хоньчин болгомооргүй байна ч гэх шиг хэлийг нь суглаад хойтоход нь хийгээд нүдийг нь ухаад гарт нь бариулвал таарна хараал идээсэй муу луйварчингууд;
    -Эрлийзүүдийг алья тэдний цусаар Монгол шорооны хятад шаахайн мөрийг угаая;
    -Энэ Дамба гэж нөхөр Хятадыг бурхан гэж шүтсэн жижигхэн бөөс байсан юм байна... - гэх мэтээр цааш үргэлжилнэ. Энэ олон эх орончдын бичсэнийг уншаад нядалгааны газрын муу усны хоолой руу шагайхад л нэг ийм байх болов уу, гэсэн сэтгэгдэл төрөв. Ямар айхтар их уур хилэн, хорсол занал вэ?
    ҮҮНТЭЙГЭЭ АДИЛХАН АЖИЛ ХИЙДЭГ БОЛ ӨДИЙД ЭНЭ УЛС АЛЬ ХЭДИЙН ХӨГЖЛӨӨРӨӨ БУСДААС ХОЛ ТАСАРСАН БАЙХААР Л БОДОГДЛОО.
    - - - -

    ReplyDelete
    Replies
    1. ажлаа хийгээд л байгаа цаадуул чинь харин Дамба шиг нөхдүүд ажил хийгээд явж байх хойгуур нь янз бүрийн юм яриад ингэж уурлаж цухалдуулахад хүргээд байгаа юм

      Delete
  23. GOOGLE + master1mgl - BLOG-ООС
    - - - -
    ӨВЧТЭЙ ГЭЖ ХЭЛЖ БОЛОХУЙЦ ХҮМҮҮСЭЭР ХҮНДЛҮҮЛЖ БАЙГАА ТЭР ХҮН ӨӨРӨӨ ӨВЧТЭЙ БАЙЖ ТААРДАГ... ГЭЖ ҮГ Л ЭНД ЗОХИХООР.
    Ер нь энэ хорвоо дээр мэдлэгтнээ түшсэн, мэдлэгтнийхээ үгийг дагасан улс л хөгждөг юм. Түүнээс биш үнэн зөв, үндэслэлтэй үг хэлсэн нэгнээ баасан дээр шавах ялаа шиг ингэж бөөрөлхөж үгийн муугаар доромжилж алж хядахдаа тулсан улс хөгждөггүй юм. Ийм хараалчид яасан ч эх орончид байж таарахгүй.
    ГИТЛЕР ЮГЕНД, МАОГИЙН УЛААН ХАМГААЛАГЧИД БОЛ БОЛЖ ЧАДНА. УХААНТНАА АЛЖ ХЯДААД ТЭНЭГҮҮД НЬ ҮЛДЭХЭЭР ХӨГЖЧИХДӨГ УЛС ОРОН ГЭЖ ХААНА Ч БАЙДАГГҮЙ ЮМ.
    Эх орноо ингэж хайрладаггүй юм. Энэ олон эх орончдын хэд нь ганц хадаас тэгшхэн хадаж чадах бол? Хэд нь хэдэн тоосго тэгшхэн өрөөд байшин барьж чадах бол? Ингэж олноороо солиорч галзуураад төр засгаа нурааж унагавал хэн бидний төрийг барих вэ? Харин ёстой гадныхан ирж барих болно. Үр дүнд нь ёстой хүссэн юм хүзүүгээр ороож жинхэнэ боолын боол босгоны шороо болох болно.
    Бид ер нь дандаа өөрсдөөсөө биш бусдаас бурууг эрж байх улс юм. Бүтээн байгуулахад биш цэнгэн хөгжилдөхөд их анхаарах юм. Эрдэм мэдлэгийг биш баар савыг их эрхэмлэх юм. Зөв мэдлэгийг биш буруу мэдлэг өгөх зүйлсийг их уншиж таашаал авах юм. Алийн болгон хутган үймүүлэгч хуурамч эх орончдыг дагаж Салхи Дамбий шиг давхилдах юм бэ?

    ReplyDelete
    Replies
    1. Хутган үймүүлэгч гэвэл тэдний нэг нь чи өөрөө ч мөн. Салхи Дамбий шиг давхиад байх бол нэг хэрэг. "master1mglJune" та өөрөө нисээд байна ш дээ. Шудрага бус байна шүү нисэж байхдаа бас давхиж байгаа биднийгээ олж харсанд баярлахаас

      Delete

  24. Бид ер нь Бохир өтгөн гаргах сүв шиг ухаантай Бат-Отгон, эртний хаадын гүнзгий ухаан гэгчийг судалдаг, хуучин Монсоник гэж компаниараа Пэйжер гэгч цаг зуурын юм оруулж ирээд дампуурсан Баярсайхан ч билүү, эдийн засгийг алаад хаячихдаг аймшигт мангасуудын тухай үлгэр яриад явдаг Болорболд нарыг дагаад хаана хүрэх юм бэ? Тэдний уншсан зүйл, түшиглэсэн онол, номлол нь даанч нэг хол явахгүй зүйлс шүү дээ. Бодит биш, өвчтэй хүний солиорол шиг тийм номлолоор явбал ёстой энэ улс амаараа шороо үмхэнэ. Эртний хаад тэгдэг байсан, хатад минь ингэдэг байсан...
    Өнгөрсөн түүх сайхан байж болох. Заримд нь лут гүн ухаан ч гэж санагдаж болох. Гэвч тэр бодлоо өөртөө л хадгалж өөрөө л элийрч явдаг юм байгаа биз. Заавал нийгэмд тулгаж, жамаараа яваа ертөнцийг замаас нь гажуулж мөргөлдөөнд турхирах ямар хэрэгтэй юм бэ? Тэд нар шиг дандаа ингэж арагшаа хараад байх юм бол урагшлах замаа харалгүй тээглэж унах болно. Унах унахдаа их хүчтэй унана шүү. Олсон бүхнээ нураагаад унах болно.

    ReplyDelete
    Replies
    1. чи яг юуг жамаараа гээд байгаа юм бэ эх орноо хамгаалсан энд тэнд болсон дайнууд жамаараа болсонуу ЖААЛАА. Арагшаа харж байж урагшаа зөв алхам хийх тухай тунгааж чадна шдээ Бодож тунгааж байж унасан нүхэндээ ахиж ундаггүй байх тиймээ таныхаар бол нэг унасан нүхэндээ хэд ч унасан бай хамаагүй УРАГШАА унаад л унаад л ....... унасаар л .......... тэгээд л унаад л хамгийн балай нь газардахгүй бол яан.

      Delete
  25. Түүхээ сөхвөл Монголчууд бид дандаа дотроо хагаралцаж муудалцсанаас болж бусдын идэш болсон байдаг. 1691 онд хятад биш манжийн эрхшээлд орсон байдаг. Тэгээд 220 жил зовж зүдэрсний эцэст 1911 онд нэг юм тусгаар тогтнолоо хагас дутуу олж аваад эргээд цуцлуулжээ. 1914-15 оны үед хийгдсэн Монгол, Хятад, Орос гурван улсын Хиагтын хэлэлцээрээр Монгол улсын тусгаар тогтнолын статусыг эвдэж, Гадаад Монгол нь Хятадын эрхийн дор орших, автономит улс гэсэн статусыг ОРОС (өнөө магтаад байгаа орос чинь шүү /үүгээр би ард түмэнд анд нөхөр гэж байхгүй, ашиг сонирхол л гэж бий – гэсэн Францын улс төрч Де Голлийн үгийг л сануулах гэсэн юм/) ХЯТАД ХОЁР жижиг Монголд тулган хүлээлгэжээ.
    Мөн энэхүү Хиагтын гэрээгээр Барга болон Өмнөд Монголыг автономит Гадаад Монгол улсын гадна үлдээснээр тэднийг Хятадын харьяанд үүрд орох эрх зүйн үндэставигдаж.Харин 1919 оны 11-р сарын 22-нд Хятадын генерал Сүй Шү Жан Монголын минь өнөө арай гэж олж авсан автономит засгийг түлхэн унагаж устгасныг зарласан Хятадын ерөнхийлөгчийн зарлигийг Богд хаанд уншиж сонсгосноор автономит Монгол улсын тусгаар тогтнол алдагдсан(Энэ үед Монголд ямар ч төмөр зам байгаагүйг анхаараарай /Женкогийн ухуулаад байгаа шиг төмөр замтай л бол эзэлчихдэг, замгүй бол хятад цэргүүд зогсчихдог юм биш байх нь?! Аль ч армийн цэргүүд тушаалаар л хөдөлдөг. Түүнээс биш эхлээд замаа тавьчих, генерал гуай, дараа нь бид хөдөлье гэдэггүй л болов уу!?/).
    - - - -
    Энд байгаа цус холилдсон эрлийз хурлийз муухай улсуудыг хөөгөөд гаргая. Го Бадарчаас эхлээд, боксчин Мөнх-Эрдэнэ, Киви Намуунаа… гэх мэтээр. Анхны алхам ч хийгдсэн. Сайхан монгол охины минь умайг бузарласан хар төлөг, хоолны нэртэй Рагу билүү новшийг хаа таарсан газар нь занаж зүхсээр байгаад зайлуулж санаа нь амарсан.
    - - - -
    За тэгээд өнөө зүхээд байгаа улс төрчдийн зах зухаас хэлье… Пунсалмаагийн Очирбат (өвөө нь хятад), Сангажавын Баярцогт (өвөө нь хятад), Дашдоржийн Зоригт (эмээ нь хятад), Миеэгомбын Энхболд (ээж нь хятад), Мэндсайханы Энхсайхан (ээж нь хятад)… болон барилга барихаар, уурхайд ажиллахаар орж ирсэн бүх хужааг хөөж зайлуулъя.
    - - - -
    ХЯТАДТАЙ ТЭМЦЭГЧ, ЦОГТОЙ ЭХ ОРОНЧИД МИНЬ, ЮУНЫ ӨМНӨ БҮГДЭЭРЭЭ ӨМСӨЖ ЯВАА ХЯТАД БАНДААШАА ТАЙЛААД ЦАГААН ХЭРЭМ ДАВУУЛААД ШИДЧИХЬЕ. ӨГСӨН ГУТЛААР НЬ ЭЗНИЙГ НЬ ӨШИГЛӨДӨГГҮЙ ГЭЖ ҮГ БИЙ.
    - - - -
    Өөрсдөө барилгаа барьж, уурхайгаа ухъя. Доллар хэвлэж далдуур колоничлоод байгаа Америкаас эхлээд Англи, Франц, Япончуудыг хөөж гаргаад баялгаа зөвхөн өөрсдөө олборлоод амар сайхандаа жаргая.
    Бид чадна… Монголдоо сайхан амьдрах гээд үзье.

    ReplyDelete
    Replies
    1. элийрээд байгаарай хө

      Delete
    2. ӨГСӨН ГУТЛААР НЬ ЭЗНИЙГ НЬ ӨШИГЛӨНӨ. Яагаад гэвэл түүхий эд нь монголынх бас тэрийг чинь хятадууд зүгээр өгөөгүй бид худалдаж авсан учраас. Бандаашний хувьд бол чи эхэлж уриалснаарай эхлээд цагаан хэрэм давуулаад шидчих чамайг бандаашаа цагаан хэрэм давуулчихвал геннесийн номонд оруулж болох байх. Жич: бандаашаа шидихээр шийдсэн бол хэлээрэй чамд би өөрийнхөө бандаашийг дайлгах гэсэн юм жоохон ч гэсэн жин нэмэг.

      Delete
  26. ЭРҮҮЛ УХААНААР ЯРЬСАН БУСДЫГАА АРВАН ХАР НҮГЛИЙН ҮҮДИЙГ НЭЭГЧ, УРВАГЧ ШАРВАГЧ ГЭЖ ДУУДАЖ БАЙГААГААРАА ЖЕНКО ӨӨРӨӨ ХАМГИЙН ЖУДАГГҮЙ, ХАНИЛЖ ЯВСАН НӨХДӨӨ АРААС НЬ ХУТГАЛДАГ ТҮГЖИЛ ЗАНТАЙ, ЦААШИД МӨРӨӨДӨӨД БАЙГАА ЕРӨНХИЙ САЙДЫН СУУДАЛДАА ОЧВОЛ ҮРГЭЛЖ ТӨЛБӨРТЭЙ НЭВТРҮҮЛГЭЭР ЖИРИЙН ИРГЭДЭЭ МУНХРУУЛСАН ХҮН Л БОЛОХ НЬ ТОДОРХОЙ БАЙНА.

    Гүжир үгэнд сөөм хариу үгүй гэдэг дээ…

    20-р зуунд хүн төрөлхтөнийг цусанд умбуулсан бүх махчид яг ингэж жирийн иргэдийн мэдээлэлгүй, амархан төөрөлддөг байдлыг далимдуулж засгийн эрхэнд гарч ирсэн байдаг юм шүү. Ленин, Гитлер, Сталин, Пол-Пот…

    Баттулга гэдэг хүний дүрээр Кремль үгээ дайлгаж байгааг хэн үгүйсгэх юм бэ?

    ReplyDelete
    Replies
    1. Баттулга чамайг яачихсан юм бэ хоёр хүний хоорондын харьцаа чухал биш байна шдээ хоёр улсын хоорондох асуудал яригдаад байна

      Delete
  27. Азийн бусад улсууд хятадаас өөр царигийн төмөр замтай, тэд 3 доллар боддоггүй гэжээ. Тэдэнд манайхтай адил их баялаг байхгүй. Тийм болохоор экспортын талаар болон 3 долларын талаар яриа гарах үндэс байхгүй л гэсэн үг шүү дээ.

    Ямар гэнэхэн хөгийн үндэслэлээр бусдыг төөрөгдүүлэх гэж оролддог юм бэ? Хятадтай нарийн царигаар холбогдсон хойд Солонгосын эдийн засаг 92 хувь хятад хамааралтай гэж. Бүдүүн царигаар холбогдсон бол тэр улс хятадаас 1 хувь хамааралтай болчих байсан уу? Ялгаагүй л байх байсан шүү дээ. Бодоод үзээч. Зөвхөн коммунист хятадтай л жаахан харилцдаг тэр гажиг улсын эдийн засаг өөр хэнээс хамааралтай болох юм бэ?

    Сайншандын аж үйлдвэрийн цогцолбор гээд байх юм. Усны нөөцгүй газарт бүхэл бүтэн үйлдвэрийн цогцолбор барина гэдэг үл гүйцэлдэх мөрөөдөл. Эх оронч талаасаа бол юу ч боддоггүй жирийн иргэдэд их гоё дуулдана. За тэгээд түүнийг байгуулах мөнгө нь хаана байна? Женкод байгаа юм уу?

    3 сая хүрэхгүй хүн амын чинь хэдэн хувь нь хүүхэд, хэдэн хувь нь тэтгэврийн насныхан, хэдэн хувь нь тахир дутуу гэдгийг бодсон уу? Тэгээд үлдэх хөдөлмөр хийх чадвартай хэдээс нь чухам хэд нь ган хайлуулах хүнд үйлдвэрт амьдаараа шарагдаад зогсож байхыг хүсэх бол?

    ReplyDelete
    Replies
    1. Би эсвэл чи. Чадахгүй бол өөр хэн нэгэн. Үгүйдээл гэхэд нэгэн монгол аавын хүү бүр үгүй бол монгол охин ч юмуу эсвэл хятадууд шарагдаад зогсож байж болно шдээ гээд цааш нь хайвал зөндөө л хувилбар байгаа

      Delete
  28. Энэ чинь л харин аргумент шүү. Баттулгын аргументууд бол зүгээр л айдас болгоомжлол төрүүлэх замаар хэн нэгэн эсвэл хэсэг бүлэг хүмүүсийг нийтийн дунд үзэн ядуулж өөрийн эрх мэдэлд очих замаасаа зайлуулах гэсэн л оролдлого.
    Ер нь сүүлийн үед хүмүүс ямар их үндэсний үзэлтэй болчихоо вэ

    ReplyDelete
  29. Энэ бол хэн нэгний хэгжүүрхэх бусдаас ялгарах гэж доншуучлах сэдэв биш.
    Энэ ярианы сэдэв зам маань мэдээж "ирэх"-"очих" чиглэлтэй.
    ИРЭХ ЧИГЛЭЛ: Хятадуудын Монголын эсрэг чичлэдэг ганц зэвсэг хятад хүн, чиглүүлсээр ирсэн бодлого нь "уусгах". Тэгвэл тэд хятад хүнээ л оруулж ирэх 7-н хаалгаа л нээх гээд байна шдээ.
    ОЧИХ ЧИГЛЭЛ: Ойлгомжтой монголын баялаг. Монгол эцэстээ нүүрсний амбаар л болно. Тэр нь ч тодорхой. Ийм л зүйл нэвтрүүлгээр ярьсан гэж бодож байна.
    Өөрөө ч хятадын Монголыг нэгтгэх санаархлыг үгүйсгээгүй байна. Тэгвэл 100 жилийн өмнө хятад хүний зохиосон төмөр замын чиглэл, царигаар замаа тавих нь зөв үү.

    ReplyDelete
  30. Миний бодлоор . . . . . Царигииг бол мэдээж нарийнаар тавина. Гүйцэтгэгч нь ХУЖАА биш. Өөр нарийн царигтай (Хужаа стандарттай) улс бий шүү дээ. . . . Харин тэр 6 7 сэтлэх бол зүгээр л нэвтрүүлгийн давс хачир байх. Ингээд л эхий эцээхгүй тугалыг нь тураахгүйгээр шийдчинэ. Харин баялагаа өдөр шөнөгүй өвөл зунгүй зөөгөөд бид хөгжих болов уу?

    ReplyDelete
  31. Чи яг тэр 6, 7-н газраар сэтлэх нь нэвтрүүлгийн давс хачир гэдэгт итгэлтэй байна уу? Улаанбаатар төмөр зам гээд олон жил Монголыг дэлхийтэй холбосон буянтай төмөр зам байна ш дээ. За яахав талыг нь орсууд эзэмшдэг нь үнэн, гэхдээ л тал нь манайх. Гэтэл бид заавал энэнээс өөр нарийн царигтай төмөр зам барих гээд чичрээд дайраад байдаг нь ямар учиртай юм бэ? Монгол улс өөрийн гэсэн нэгдсэн нэг стандарттай төмөр замын бодлоготой байх ёстой. Холимог стандарт бол Монголыг шууд СӨНӨӨНӨ!! Нарийн цариг хаана хүрнэ, тэр хүрч хятадын Монгол дахь тэлэлт тусна. Яваандаа бол Монголыг хуваачихаж ч магадгүй л байх шүү!! Хамгийн наад захын жишээ гэхэд л холимог төмөр замтай болвол Замын Үүдээс Сэлэнгэ ороход замдаа Улаанбаатарт дугуйгаа солих болох уу? Энэ бол жишээ шүү, тэрнээс Замын-Үүд Сэлэнгийн босоо төмөр зам өргөн учраас тийм юм гарахгүй байх. Орон нутагтаа тээвэр хийхэд л бид хичнээн их алдагдал хүлээх вэ? Энэ нь тэгээд хятадуудад хямд төсрөөр түүхий эдээ өгөхийн тулд бидний төлөх төлөөс нь юм биз дээ? Танк бол төмөр замаар орж ирнэ шүү! Яг цагаа тулахад орж ирэхгүй гэсэн баталгаа нь хаана байна? Үгүй яахав төмөр замтай замгүй хүсвэл хятад биднийг эзэлчихнэ л дээ, гэхдээ төмөр замтай бол бүр л амархан, хурдан байх болно. Гэхдээ тэрнээсээ өмнө төмөр зам дагасан үй олон хятад суурин, хятад ажилчид нь танктай танкгүй Монголыг эзэлж уусгах болно. Дугуй л солино хятад орж ирэхгүй гэж донгосоод байгаа малнууд бол нэг бол хятадын талын гарууд, эсвэл юу ч ойлгож харж чадахаа байсан ухаан мулгуу тэнэгүүд! Барилга барихад тэгвэл хятадын хэрэг байхгүй л гэж эхэндээ харагдаж байсан биз дээ, Монголоор л нэг барилгын ТМС төгссөн мэргэжлийн барилгачид...гэтэл өнөөдөр Монгол орон барилгачин хятадаар дүүрсэн. Тэгвэл төмөр замтай болоход Монголд орж ирэх хятадын тооны хажууд барилгачин хятадууд бол хятадгүй байсантай л адилхан санагдах вий!! Нарийн царигтай зам тавиулахгүй гээд ажил зогсоосон гээд байх юм, тэгвэл нарийн царигтайг л бол тавина, үгүй бол тавихгүй гээд зогсоосон гэж өөр өнцгөөс бас харагдаж л байгаа байхгүй юу. Нэгэнт Монгол төмөр зам бол өргөн царигтай, за тэгвэл бушуухан өргөнөөр нь ч хамаагүй тавиад нүүрсээ түргэн гаргая гээгүй л байхгүй юу. Заавал нарийнаар тавина, үгүй бол Монголын хохь гээд түгжээд суучихаж байгаа юм. Цаад нанхиадууд чинь нарийн ухаантай... заавал л өөрийнхөө санасанд хүрэх гэнэ. 100-н жилийн өмнө Монгол руу жин тээлгэхгүй хаачихаж байсантай яг адилхан боочихож байгаа юм. Гэтэл Баттулга л зогсоочихлоо гээд байцгаадаг, заавал нарийн гээд бүр үхэлдээд Монголын өөрийнх нь өргөн царигтай төмөр зам байсаар байтал ямар ч аргаар хамаагүй зөрүүлээд, эрлийз ч гэнэ үү, холимог ч гэнэ үү хятадын эрх ашигт нийцсэн төмөр зам тавиулах гээд л гэдийчхэж байгаа юм. Тэр тусгаар улсын нэгдсэн төмөр замын бодлого энээ тэрээ бүр хамаа ч байхгүй. Хэдэн долларын сураг дуулгаад л та нар суга хөгжөөд явчихна гэж хулхин дээр нь цэцэг ургуулж байгаад л өөрийнхөө бодлогыг тулгаж байна. Долларын сургаар бүр харах нүд нь сохроод хэдэн жилийн цаадахийг мэдрэх чадваргүй болчихсон хүн сүгнүүд холимог, эрлийз төмөр зам ч хамаагүй хурдан тавья гээд л элийрч өгч байх юм даа!!!

    ReplyDelete
  32. Манай тагнуулууд урдаа тагнадаг болов уу. Эсвэл мөнгө, эд хөрөнгө эрхэмлэх одоогийн массын адил худалдагдчихсан болов уу. Урдууд бол манайд бол идэвхтэй ажилладаг юм шигээ. Бүгдийн гартаа оруулаад барьцаалцан юм шиг. Тэдний хүсэл бодлогоор яваад, богино зайнд харах нөхцөл тавиж, алсыг харах нүдийн боочоод байх шиг байна даа. Үр дүнгийн бид харахгүй үр хойчид л муу даа. Энэ нэг Америк мөрөөдөл нутгаа худалдах, хурдан баяжих, тансаглах, хэрэглэх дон, ялгарах гэсэн үзлийг гааруулж байна. Жамаараа аажмаар хөгжих өөрсдөө хийж байж л хоол болно доо. Гэнэт ухаад зөөгөөд энэ мөнгө биднийг улам л хурдан мөхөөнө.

    ReplyDelete
  33. Нарийн царигийг зөвхөн Хятадууд бус европууд хэрэглэдэг. Бид хил дагуух бүх нарийн царигаа европоор (ялангуяа германы deutsche bahn) бариулвал тэдний эрх ашигаар үндэсний аюулгүй байдлаа хамгуулж болох юм. Нарийн зам тавьбал баялаг урсаад гарна гээд байх юм. Манайд хил, татвар, гаалийн ажилтанууд байдаг биз дээ. Бүдүүнээр тавьбал урсахгүй байх юм уу? Машинаар зөөвөл урсахгүй юм уу? Удаашруулах биш урсгах гэж л төмөр зам тавих гээд байгаа бусуу? Монголд ямар нэг асуудлыг унагаая гэвэл хятадын аюултай холбоход л болох юм шиг.

    ReplyDelete
  34. Өө, найз минь чи бүр хадуурчихлаа. Юун Герман цариг вэ? Тэмээ гээд байхад ямаа гэдэг хүмүүс энэ Монголд яагаад ийм их байдаг юм бэ? Тэр Герман цариг чинь биднээс арван мянган километрийн цаана байна, хажууд төмөр замын оросын өргөн, хятадын нарийн цариг гэж байдаг. Харин бид өөрсдөө өргөн царигийн төмөр замын системтэй. Хятадтай адилхан болгох гэхээр төрийн нэгдсэн төмөр замын бодлого нь үгүй болчих гээд байдаг. Нутгийнхаа урдаас хойшоо явахад л дунд нь дугуй солих гэж өчнөөн мөнгө алдана, ачаа болон зорчигч тээвэрлэлт удааширана, дагаад дотоодын төмөр замын тээврийн үнэ өснө. Тэгэхээр өргөн болгочихвол өөрийн төмөр замын систем нь нэгдсэн нэг болчихно, дээр нь ядаж хойд хөрштэйгээ, цаашилаад Европтой төмөр замаар шууд холбогдоно. Герман стандартын төмөр замтай байлаа гээд Европтой газар нутгийн хувьд хиллэдэггүй учир холбогдохгүй, Оросын төмөр замтай холбогдоход хүндрэл гарна. Харин Хятадтай бол нэгийг бодож хоёрыг сэтгэж харьцахгүй бол энэ гүрний хандлага нь Монголыг өөртөө авах гэсэн илэрхий түрэмгий шинжтэй, сүүлийн үеийн Крымийн үйл явдлыг Монголыг өөртөө нэгтгэх арга зам гэж нийгэм нь харах болсон зэрэг аюул байгаа учраас маш болгоомжтой байхгүй бол болохгүй. Өргөн төмөр зам тавьснаар баялгаа учир зүггүй урсгачихалгүй дотооддоо зангидаж нэмүү өртөгтэй үйлдвэрлэл бий болгоё гэсэн л санаа яваад байна. Харин нарийнаар тавьчихвал Хятад гүрэн бидэнд тийм бололцоо боломж өгөлгүй сорчих гээд байгаа. Хил, гаалийнханд чи итгэлтэй байна уу? Мөнгөтэй хятадуудад тэднийг чинь худалдаад авахад ямар ч асуудал байхгүй. Төрийн түшмэдүүдийг нь худалдаад авчихаж чадаж байгаа улстай чи юу ярих вэ дээ. Хятад бол зах зээл эхлэхэд Монголын зах зээлийг хямд бүтээгдэхүүнээр эзэлж аваад үндэснийх нь үйлдвэрүүдийг үнээр цохиж дампууруулсан. Дампуурангуут нь хаягдал төмөр нэрээр бүх л тоног төхөөрөмж, суурь машинуудыг нь урагш нь зөөж Монголыг үйлдвэрийн үнэр ч үгүй болгоод дараа нь нөгөө хог дээр байсан барааныхаа үнийг тэнгэрт тулгаад өсгөчихөж чадсан л улс даа. Өөрсдөө үйлдвэргүй болсон Монголчууд нүцгэн гүйлтэй биш авч л таарч байгаа байхгүй юу. Социализмийн үед гутал хувцасаа өөрсдөө хийдэг байсан Монгол одоо яаж байна. Герман, Чех гутлын цехүүд гэж байсан, тэр Герман, Чехээс орж ирсэн суурь машинууд хаана байна? Монгол гутал Орост үнэ хүрдэг Хятад гутлаас илүү үнэтэй, эрэлт ихтэй байсан. Ийм л холын бодолтой, агуулсан санаа ихтэй хөрштэй улс чинь байнга л болгоомжтой байхгүй бол юу болох вэ? Өө надад юуны хамаа байна, Хятад аюулгүй ээ гээд суугаад байвал Хятадууд ч гэсэн биднийгээ залгих бодлого явуулахгүй зүгээр л байгаад байна гэж бодоод байна уу? Машинаар зөөж байгаа чинь малнууд зөөлгөөд байгаа юм. Бушуухан өргөн царигтай төмөр замаа тавиад аж үйлдвэрийн паркаа байгуулаад, том ордуудаасаа баялгаа зөөж боловсруулмаар байна. Тэрнээс нарийн царигтай төмөр зам барьж Монголын баялгийг шууд гаргах, үйлдвэр барих бодлогыг нь унагах нь Хятадын эрх ашигт яв цав нийцэж байгаа учраас өргөн төмөр зам бариулалгүй боох бодлого явуулаад байгаа юм, цаад хужаа нар чинь. Монголыг хөгжилтэй, аж үйлдвэржсэн улс болгочихолгүй өөрийн хараат байлгаж цаашдаа эзлэх Хятадын санаархал хэзээ ч арилж алга болохгүй.

    ReplyDelete
  35. баяжиж аваааад баялагааа дуусгаад дэлхийн зах зээл дээр жинхэнэээсэээ өрсөлдөж гарах юмуууу. савтал салаааааавччччч

    ReplyDelete
  36. энд зарим нэг хараал идсэн тэр дамбатай адил гарууд зөндөө байна аа. би тийм ухаантай биш. гэхдээ л ямар тэнэг хүн тэр дамбын яриаг сонсоод уур нь хүрэх байх. монголчууд бүгд баяжилаа гэж бодох цагт ихэнх нь хараал идсэн хужаа нар болсон байх вий

    ReplyDelete
  37. бат инженер би чаг яаж инженер болсонд гайхаж байна. үнэхээр энэ төмөр зам тавигдвал би зүгээр хараад сууж чадахгүй. миний найзууд ч тэр

    ReplyDelete
  38. төмөр зам тавигдах нь битгий хэл энэ төсөл батлагдахад л тэсрэх гээд байгаа хүмүүс зөндөө л байна . Батлагдвал талбай дээр хамт тэсрэх эрчүүд байнаа байнаа

    ReplyDelete
  39. end tend hujaagiin sheesnuud humuusiig hatgaj niitiin sanaa met haragduulah gej hutsaj bnaa. Mongol ilt tuildaj yadarch yavaag niiteer medeed baihad l urdaas shaaj uguhiimaa. Bid yaj ch yadarsan uur uls ornii erh ashigt niitsuulehgui, Jungaad dagaar oroh ni baitugai jungaag gants ailgadag, barij noyolj irseneeree bid gartaa bailgah heregtei. zasgiin gazriig ogtsruul. erliizuudiig yalalj ustga.

    ReplyDelete
  40. Аль нэг талыг харанхуйгаар даган савлаагүй баримт нотолгоотой, асуудалд бодитой хандсан, бас хамгийн гол нь зүгээр л хий шүүмжлээд орхичихоогүй шийдэл дэвшүүлсэн ямар сайхан нийтлэл вэээээээ. Гэхдээ манайхан тархиа угаалгачихсан тас харанхуй мал болохоороо ойлгохгүй л бх шиг, энэ дээрх комментуудаас харахад. Манайхан учирлал ойлгохгүй хийрхэл л ойлгодог ард түмэн гэж сшүлийн үед бодогдоод бгаа.,

    ReplyDelete
  41. Батад талархаж байна. Монголчууд өөрсөндөө дүгнэлт хийдэг ч болоосой. Хүн шиг сурч, ажиллаж чаддаг ч болоосой.
    Хэзээ хятадаас оросоос дутахгүй амьдрах юм болоо

    ReplyDelete
  42. Нийтлэлээ олны хүртээл болгооч! Ялангуяа тархины таргалалттай олон хүмүүст хүргэх хэрэгтэй.Иймэрхүү хүмүүс ард түмнийг чинь бүрдүүлж байгаа шүү гэдгийг 76 малдаа мэдрүүлээч! Үнэхээр залхажбайна.Хүн шиг амьдраад байгаа юм шиг эсвэл хүнээс ч долоон дор амьдраад ч байгаа юм шиг,..Яах болж байнааа

    ReplyDelete

Монголчууд эвтэй байхдаа хүчтэй vs. Ерөнхийлөгчийн хүмүүс

1911 оны 12-р сарын 29-ний өдөр Монголчууд ердөө гурав хоногийн дараа Бээжинд онхолдох өдрөө хүлээж байсан Манжаас тусгаарлан өөрийн төр улс...